امروزه با رشد ساخت و ساز و افزایش پروژه های ساختمانی در سطح کشور، کارفرماها در صدد کاهش نیروی انسانی و افزایش سرعت کار هستند که بتوانند در کنار مدیریت هزینه ها نتایج بهتری از کار خود بگیرند. از این رو بالابرساختمانی از جمله لوازم کاربردی و مهمی است که در مسیر ساخت و ساز الزامی تلقی می شود.
بالابرساختمانی دستگاهی است که وظیفه حمل، جابجایی و انتقال بار، مصالح و لوازم موردنیاز بین طبقات را در پروژه های ساختمانی بر عهده دارد.
در این مقاله قصد داریم اطلاعات جامع و کاملی را درباره اجزای بالابرساختمانی، روند مونتاژ بالابر ساختمانی، مکانیزم عمل و نکاتی در ارتباط با روش های ایمن و اصولی استفاده و نگهداری از این دستگاه، به شما ارائه دهیم.
با دریاصنعت همراه باشید...
تعریف:
بالابرساختمانی دستگاهی برقی است که با تبدیل نیروی الکتریکی به نیروی حرکتی و انتقال این نیروی حرکتی پرقدرت به قرقره ی سیم بکسل، باعث چرخش آن شده و بار و مصالح را بین طبقات بصورت پایین رو یا بالابرو منتقل می کنند.
اجزای بالابرساختمانی:
بالابرساختمانی از دو جزء کلی تشکیل شده است: جزء اول اسکلت و جزء دوم جعبه بالابر.
اسکلت بالابر:
اسکلت بالابر خود متشکل از پنج قطعه است:
ریل بالابر که متشکل از دو شاخه ناودانی به طول سه متر که توسط چهار عدد پلیت در نقاط مشخصی به یکدیگر جوش خورده اند و یک سر این ریل جهت ورود جعبه بالابر باز و سر دیگر جهت جلوگیری از سقوط جعبه بالابر بسته می باشد. مجموعه حاصل وظیفه جابجابی جعبه بالابر را برعهده دارد و با توجه به نیاز می‌تواند جعبه و در نتیجه بار متصل به سیم بکسل را در محور افقی جابجا کند.
لوله های بزرگ که دو عدد از آنها در هر دستگاه بالابر موردنیاز است. این لوله های U شکل با ارتفاعی به انداره دو متر و بیست سانتی متر وظیفه نگهداری اسکلت بالابرساختمانی بر روی زمین را بر عهده دارند. لوله های بزرگ در محل های پلیت اول و سوم ریل، با استفاده از پیچ های کورپی به آن متصل شده و بعنوان پایه، بالابر را شکل می دهند. بنابراین نقش پایه های بزرگ بسیار حیاتی و مهم است و ضحامت لوله های استفاده شده و اصولی بودن خم این لوله ها از نکات حائز اهمیت می‌باشد.
لوله های کوچک با تعداد دو عدد در هر بالابر، دو جزء انتهایی اسکلت بالابر هستند. لوله های کوچک با یک اتصال مورب از پلیت های دو و چهار به بدنه پایه های بزرگ باعث انتقال یکسان و یکنواخت وزن کالسکه (جعبه) بالابر و بار متصل به آن به سرتاسر ریل و پایه های بزرگ می شود و از فشار غیرمنطقی به یک قسمت شاسی جلوگیری می‌کنند.
لازم به ذکر است تمام اجزای اسکلت بالابر با توجه به ابعاد آن و میزان وزنی که بالابر توانایی جابجایی آن بین طبقات را دارد، متغیرند و سایز لوله ها و همچنین سایز ناودانی ریل و همچنین ضخامت ورق مورداستفاده در آهن این اسکلتها قابل تغییر هستند. در واقع با توجه به اینکه وزن جعبه و بار متصل به آن مستقیما به ریل منتقل می شود، سایز ناودانی و همچنین ضخامت ورق استفاده شده در ناودانی و پلیت ها نقش مستقیم در استقامت ریل و خم نشدن آن دارند و در هنگام خرید بالابر توجه به این نکته بسیار مهم است و می‌تواند از بروز حوادث ناگوار جلوگیری کند.
جعبه بالابر:
اصلی ترین قسمت بالابر، جعبه یا کالسکه ی آن است که جعبه ای فلزی از جنس پروفیل (قوطی) یا نبشی آهنی است و وظیفه آن کنار هم قرار دادن موتور الکتریکی و گیربکس حلزونی بهمراه سایر متعلقات و لوازم بالابرساختمانی می باشد که بعد از مونتاژ توسط چهار عدد بلبرینگ از ریل آویزان می شود و مسئولیت حمل مصالح را بر عهده دارد.
جعبه بالابر پنج بخش مختلف دارد:
بخش اول محل قرارگیری الکتروموتور یا دینام الکتریکی است. یک الکتروموتور مرغوب معمولا پوسته چدن یا آلومینیومی و سیم پیچی مسی دارد و وظیفه آن تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی حرکتی چرخشی است. موتور الکتریکی در کنار گیربکس بوسیله پیچ و مهره فیکس می‌شود و با ایجاد حرکت در دو جهت عقربه های ساعت و خلاف عقربه های ساعت حرکت دایره ای ایجاد و به گیربکس منتقل می‌کند.
بخش دوم محل قرارگیری گیربکس حلزونی است. وسیله ای که از کنار هم قرار گرفتن چند دنده برنجی در داخل یک پوسته آلومینیومی یا چدنی ایجاد شده و توسط پیچ و مهره در جایگاه خود بر روی کالسکه بالابر فیکس می‌شود و وظیفه کنترل سرعت و انتقال نیروی حرکتی الکتروموتور به قرقره سیم بکسل را دارد و در جهت چرخش موتور قرقره را با سرعتی کمتر و قدرتی بیشتر می‌چرخاند. علاوه بر این ها گیربکس با قفل کردن دنده ها با نیروی جاذبه زمین مقابله کرده و از حرکت ناخواسته بار جلوگیری می‌کند.
بخش سوم محل قرارگیری یک قرقره فلزی است که دو سر آن شافت دارد. یک سر این شافت به داخل گیربکس حلزونی و سر دیگر توسط یاتاقان به انتهای جعبه بالابر متصل می‌شود. در وسط این قرقره سیم بکسل به متراژ موردنیاز پیچیده می شود و مطابق جهت حرکت گیربکس، این قرقره نیز می چرخد و در نتیجه سیم بکسل یا به سمت بالا کشیده و یا به سمت پایین فرستاده می‌شود.
متراژ سیم بکسل بسته به ارتفاع پروژه ساختمانی محاسبه می شود.
بخش دیگر مجموعه فولی و تسمه است که در کنار یکدیگر باعث انتقال نیروی چرخشی موتور از شافت موتور به شافت گیربکس می‌شوند.
بخش آخر بطور معمول کلید 32 آمپر بالابر است. این کلید وظیفه قطع و وصل برق موتور و همچنین تعیین جهت حرکت موتور را برعهده دارد و دو رشته سیم برق (فاز و نول) وارد این کلید می‌شود و چهار رشته سیم (2 تا اصلی و 2 تا فرعی) که مسئول برق رسانی به موتور هستند از آن خارج و وارد موتور می‌شوند.
نحوه کار بالابرساختمانی:
روند کار بالابرساختمانی به این صورت است که الکتروموتور با اتصال به جریان برق شروع به حرکت کرده و دور بالایی از حرکت چرخشی را تولید می کند. گیربکس این دور بالا را بوسیله فولی و تسمه که از موتور به آن منتقل می شود، توسط شافت ورودی دریافت می کند و بسته به چینش دنده هایی که در آن قرار دارد، دور پایین تر با قدرت بالاتر را توسط شافت خروجی به قرقره سیم بکسل منتقل می کند. در نهایت ابتدا قرقره سیم بکسل و سپس خود سیم بکسل با قدرت بالا می چرخند و بار متصل را بین طبقات جابجا می کنند.
نکات ایمنی و نحوه استفاده:
با توجه به اینکه جعبه بالابر معمولا در قسمت ابتدایی ریل قرار دارد و باعث انتقال بار بین طبقات است، فشار بر روی پایه بزرگی که در قسمت جلو و سر ریل قرار دارد زیاد می‌شود و می تواند پایه بزرگ عقب را از روی زمین بلند کند و باعث پرتاب شدن مجموعه بالابر از ارتفاع بشود و خسارات مالی و جانی ناگواری را در پی داشته باشد. لذا برای پیشگیری از این حادثه، مهار کردن پایه عقب بوسیله سنگین کردن آن و یا استفاده از میلگرد مهار کننده، امری ضروری و حیاتی می‌باشد.
توصیه می شود برای راه اندازی بالابرساختمانی از کابل مرغوب برای انتقال جریان برق از کنتور به کلید بالابر استفاده کنید.
باید قبل از راه اندازی بالابر روغن مناسب داخل گیربکس آن ریخته شود. به این صورت که دو پیچ روی گیربکس را باز کرده و از پیچ بالا روغن را داخل گیربکس بریزید تا زمانی که به پیچ پایین برسد.
برای سرهم کردن و متصل کردن اجزای اسکلت بالابر بهتر است ابتدا آن را بصورت وارونه روی زمین سوار کنید؛ بصورتی که ریل بر روی زمین قرار گیرد. سپس لوله های بزرگ و کوچک را با استفاده از پیچ های کورپی به ریل متصل کنید. به این صورت که در پلیتهای اول و سوم لوله های بزرگ و در پلیتهای دوم و چهارم لوله های کوچک قرار می گیرند. لوله های کوچک بصورت مورب به محلهایی که بر روی لوله های بزرگ وجود دارند، متصل می شوند. پس از انجام مراحل ذکر شده می توان بالابر را برگرداند.
